GSTS Trần Quang Hải |
Nắm vững thang âm điệu thức là như thế nào ?
Trong thang âm Việt Nam hoàn toàn chỉ có ngũ cung (5 nốt nhạc trong một bát độ)
Có 5 thang âm không bán cung căn bản:
1. Do – Re – Mi- Sol – La – Do
2. Do – Re – Fa – Sol – La – Do
3. Do – Re – Fa – Sol – Sib – Do
4. Do – Mib – Fa – Sol – Sib – Do
5. Do – Mib – Fa – Lab – Sib – Do
Ngoài ra còn có những thang âm đặc thù như:
Thang âm vọng cổ
Do – Mi b+ - Fa – Sol – La – Do
Thang âm Sa Mạc
Do – Mib+ - Fa – Sol – Sib – Do
Trong nhạc sắc tộc Gia Rai, Ba-Na vùng Cao nguyên Trung phần có một thang âm ngũ cung có bán cung
Do – Mi – Fa – Sol – Si – Do
Về điệu thức phải biết rõ thế nào là điệu Bắc, điệu Nam, các hơi Xuân, Đảo, Ai, Oán, Nhạc, v.v… để diễn tả những lúc vui, buồn, sầu muộn, đau đớn, thư thái , v.v…
Rồi phải biết thêm về chuyển hệ như thế nào , tức là phối hợp hai thang âm ngũ cung trong một bài nhạc để làm cho dòng nhạc thêm khởi sắc mà không lạc vào nhạc Tây phương .
Điều chót phải nhớ là muốn hấp thụ tất cả những điểm nêu trên đây là phải nghe nhạc dân tộc thật nhiều . Càng nghe nhiều thì các giai điệu cổ truyền mới bắt đầu thấm vào người, nhập vào huyết quản , thì lúc đó sáng tác nhạc mới có màu sắc nhạc dân tộc rất dễ dàng .
Một số nhạc phẩm của Phạm Duy thoát từ dân ca như các ca khúc trong “Con Đường Cái Quan”, các bản “Em Bé Quê”, “Vợ Chồng Quê”, “Bả Mẹ Quê” , “Tình Ca”, “Ngày Trở Về”, v.v.. Các nhạc phẩm của Xuân Lôi Xuân Tiên như “Khúc Hát Ân Tình” (hay còn gọi là “Tình Bắc Duyên Nam”), của Trịnh Hưng như “Lối Về Xóm Nhỏ”, “Em Yêu”, ba bài nhạc “Hòn Vọng Phu” của Lê Thương, “Ai Ra Xứ Huế” của Duy Khánh, v.v….GS TS Trần Văn Khê đã phổ nhạc trên bài thơ “Đi Chơi Chùa Hương” của nhà thơ Nguyễn Nhược Pháp hoàn toàn dựa trên thang âm ngũ cung .
Vài dòng giải thích làm cách nào có thể viết một bài nhạc không bị lai căng .
[align=right]Trần Quang Hải[/align]